Dynastie chińskie powstały prawie 3800 lat temu. Jednak zjednoczenie Chin nastąpiło wiele wieków później

W tym artykule:

1. Ile było dynastii w Chinach?
2. Jak nazywały się dynastie które rządziły Chinami?
3. Dynastia Shang
4. Dynastia Zhou
5. Dynastia Qin
6. Dynastia Han
7. Królestwa Wei, Shu i Wu
8. Dynastia Jin
9. Dynastie Południowe i Północne
10. Dynastia Sui
11. Dynastia Tang
12. Dynastia Song
13. Dynastia Yuan
14. Dynastia Ming
15. Dynastia Qing
16. Znaczenie dynastii chińskich
17. Kiedy Chiny przestały być cesarstwem?

Zanim Chiny stały się supermocarstwem, musiały pokonać długą drogę, na której nie brakowało zakrętów i wybojów. Przeplatające się okresy zjednoczenia i rozbicia tworzą wyjątkowo trudną historię. Z drugiej strony, czy na całym świecie jest choćby jedno państwo, którego dzieje nie obfitują we wzloty i upadki?

Ile było dynastii w Chinach?

Odpowiedź na pytanie o liczbę chińskich dynastii nie jest jednoznaczna. Należy bowiem pamiętać, że istnienie pierwszej – dynastii Xia – nigdy nie doczekało się naukowego potwierdzenia. Trzeba też wspomnieć, że w historii Chin pojawia się okres uzurpacji, w trakcie którego powstała nowa dynastia – Xin. Jej panowanie było jednak krótkotrwałe. Nowe dynastie powstawały też w okresach rozbicia państwa, jednak te tworzyły niezależne królestwa.

Jeżeli więc wykluczymy pierwszą niepotwierdzoną dynastię, rządzących przez moment uzurpatorów i władców królestw w okresie wewnętrznego rozbicia cesarstwa, należy uznać, że historycznych dynastii chińskich było 11. W periodyzacji dziejów Chin nie można jednak nie uwzględnić:

Erupcje wulkanów mogły doprowadzić do upadku chińskich dynastii

Naukowcy rzucili światło na nieznany do tej pory wpływ wulkanicznych erupcji na historię świata.

• Epoki Walczących Królestw, w której o wpływy walczyło siedem krajów,
• uzurpacji Wang Manga, w trakcie której powstała dynastia Xin,
• Epoki Trzech Królestw, podczas której Chiny podzieliły się na królestwa Wei, Shu i Wu,
• Epoki Dynastii Południowych i Północnych, podczas której do głosu doszło wiele krótkotrwałych rodów,
• Epoki Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw.

Jak nazywały się dynastie które rządziły Chinami?

Żeby nieco uprościć klasyfikację chińskich dynastii, poniżej zamieszczamy chronologiczny spis historycznych rodów władców i najważniejszych epok, w których władzę dzierżyło wiele dynastii.

• Dynastia Xia (legendarna)
• Dynastia Shang
• Dynastia Zhou (dynastia Zhou Zachodnia i Zhou Wshodnia)
• Epoka Wiosen i Jesieni
• Epoka Walczących Królestw
• Dynastia Qin
• Dynastia Han (dynastia Han Zachodnia i dynastia Han Wschodnia)
• Dynastia Xin (krótki okres uzurpacji Wang Manga)
• Epoka Trzech Królestw (Shu, Wei, Wu)
• Dynastia Jin (dynastia Jin Zachodnia i dynastia Jin Wschodnia)
• Epoka Dynastii Południowych i Północnych
• Dynastia Sui
• Dynastia Tang
• Epoka Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw
• Dynastia Song
• Dynastia Yuan (mongolska)
• Dynastia Ming
• Dynastia Qing (mandżurska)

Dynastia Shang

Pierwsza historyczna dynastia chińska rządziła imperium od 1766 do 1122 roku p.n.e. W czasie jej rządów rozpowszechniło się wytapianie brązu, opracowano pierwsze piktograficzne pismo.

Dynastia Zhou

Okres panowania dynastii Zhou przypada na lata 1122–256 p.n.e. To najdłużej panujący ród w historii Chin. W tym czasie w imperium nastała epoka żelaza. Nastąpił też rozwój pisma (z którego wyewoluowało współczesne pismo chińskie). U schyłku panowania dynastii, kraj podzielił się na ponad 100 obszarów feudalnych (epoka Walczących Królestw).

Te ruiny dawnej stolicy Chin liczą sobie ponad 3600 lat! Powstanie tu park archeologiczny

W ruinach stolicy Chin z czasów Dynastii Xia (ok. 2070-1600 r. p.n.e.) powstanie park archeologiczny z muzeum – informuje serwis internetowy Xinhuanet.

Dynastia Qin

Ponownego zjednoczenia cesarstwa dokonali władcy z dynastii Qin, panujący od 221 do 207 roku p.n.e. Powstało wówczas silne państwo, na obszarze którego obowiązywało spójne prawo, ujednolicony system miar i wag, a oprócz tego także wspólna waluta i administracja. Nie można jednak nie wspomnieć, że okres panowania dynastii Qin to także czas tyranii władzy.

Dynastia Han

Zdaniem wielu historyków, czas panowania Hanów, przypadający na lata 206 p.n.e.–220 n.e., to złota era w historii Chin. Rozwijała się wówczas filozofia, nauka i technika. To właśnie wtedy wynaleziono papier czy sejsmograf. Powstał też Jedwabny Szlak, który ożywił handel z Zachodem.

Królestwa Wei, Shu i Wu

Gdy Chiny podzieliły się na trzy niezależne królestwa, rozpoczęła się walka o hegemonię. Ich władcy rywalizowali o rozszerzenie strefy wpływów i granic królestwa. W tym okresie nastąpił wzrost znaczenia buddyzmu.

Dynastia Jin

Po Epoce Trzech Królestw, władza cesarska w Chinach była mocno osłabiona. Na dworze dynastii Jin, panującej w latach 265–420, nieustannie dochodziło do konfliktów między klanami. Zdarzały się też zamachy na następców tronu. Dla chińskiej sztuki był to niezwykle ważny okres. Właśnie wtedy kaligrafia stałą się jej odrębną dziedziną.

Dynastie Południowe i Północne

Po rządach dynastii Jin, rozpoczęła epoka Dynastii Południowych i Północnych. Mimo że w tym czasie Chiny nadal pozostawały podzielone, był to czas względnie spokojny i stabilny. Kultura chińska rozkwitała, a wpływy buddyjskie stały się jeszcze silniejsze.

Dynastia Sui

Po upadku rodu Hanów, dzieła ponownego zjednoczenia imperium podjęli się władcy z dynastii Sui, panującej w od 581 do 618 roku. Właśnie wtedy stolica kraju została przeniesiona z Xi'an (wówczas Chang'an) do Luoyang. Miasto stało się wówczas jednym z najważniejszych ośrodków handlowych w całym imperium.

Dynastia Tang

Niektórzy historycy uważają, że nie era Hanów, a era Tangów była najświetniejszym okresem w długiej historii Chin. Władcy panujący od 618 do 907 roku ponownie przenieśli stolicę do Xi'an. Kraj rozwijał się militarnie i gospodarczo, a w jego granicach znalazło się wiele nowych terenów. To także czas rozkwitu literatury i nauki.

Dynastia Song

Ród Song, rządzący w latach 960–1279, przejął władzę po niezwykle burzliwej epoce Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw. Pod ich władzą imperium ponownie odżyło. Rząd Chin zaczął wówczas emitować papierowe banknoty i powołał marynarkę wojenną. Rozwijał się neokonfucjanizm, nadal kwitła nauka i literatura. Elita zaczęła zmieniać się z warstwy arystokratycznej w warstwę urzędniczą.

Dynastia Yuan

Po podboju imperium przez Mongołów, władzę objęła dynastia Yuan (lata 1271–1368). Wówczas cała mongolska polityka skupiła się w Chinach. Buddyzm stał się religią państwową, ale chrześcijaństwo nie było zakazane. Kraj umacniał się gospodarczo i politycznie.

Najstarsza herbata na świecie! Odkryta w grobie chińskiego cesarza

Archeolodzy badający na północy Chin grób cesarski sprzed 2 100 lat odkryli w nim listki herbaty, najstarszej jaką dotąd znaleziono - podała w czwartek agencja prasowa Xinhua. Odkrycie przed...

Dynastia Ming

Panujący w latach 1368–1644 ród Ming to ostatnia dynastia chińska (w kontekście narodowym). Po upadku Yuanów nowy władca zainteresował się rozwojem rolnictwa i obszarów wiejskich. W tym czasie powołano też stolicę w Pekinie. Chiny rozwijały się militarnie, handlowały z Europą i Japonią, a sztuka kwitła, czerpiąc wzorce z historii.

Dynastia Qing

Mandżurska dynastia Qing, panująca od 1644 do 1911 roku, to ostatni ród cesarski w Chinach. Twarde rządy, charakterystyczne dla początkowego okresu i utworzenie mandżurskiej warstwy arystokratycznej nie przysparzało władcom sympatii. W czasie ich panowania, Chiny rozrosły się do największych rozmiarów, ale wraz z rozwojem terytorialnym w parze nie szedł rozwój gospodarczy. Zachód umocnił swoje wpływy w imperium. Kraj trapiły powstania.

Znaczenie dynastii chińskich

W okresie panowania poszczególnych dynastii rozkwitały podstawy chińskiej państwowości, które do dziś definiują Państwo Środka. Chińskie nurty filozoficzne, pismo, literatura i sztuka, używane do dziś wynalazki – przykłady można mnożyć i mnożyć.

Mówiąc o znaczeniu chińskich dynastii, należy jednak przede wszystkim wskazać na fakt, że to właśnie w czasie trwania długiego okresu dynastycznego narodziła się chińska państwowość. W czasie panowania pierwszej historycznej dynastii, Chiny były jeszcze czymś w rodzaju związku plemiennego, w którym poszczególne państwa-miasta zachowywały niezależność. Podział istniał także w czasie panowania dynastii Zhou. Jednak gdy rozpoczęła się era władców z rodu Qin, Chiny przestały być plemiennym konglomeratem i stały się silnym, zjednoczonym państwem.

Ekspansywna polityka prowadziła do poszerzenia granic imperium. I choć faktem jest, że na przestrzeni wieków terytorium cesarstwa wielokrotnie było dzielone na mniejsze królestwa, które rywalizowały między sobą o wpływy, to zjednoczenie państwa było celem każdego rodu cesarskiego.

Kiedy Chiny przestały być cesarstwem?

Upadek cesarskich Chin przypada na okres rządów mandżurskiej dynastii Qing. W połowie XVII stulecia imperium zaczęło poszerzać swoje granice. Pod rządami Qingów zasięg terytorialny imperium był największy w całej jego historii. Jednak obszary gospodarcze i militarne zaczęły podupadać.

Przerażające odkrycie archeologów. W starożytnych Chinach wojowników grzebano żywcem

Archeolodzy odnaleźli grobowce elitarnego klanu sprzed 3000 lat. Okazało się, że pogrzebani w nich wojownicy najprawdopodobniej w chwili pochówku byli jeszcze żywi…

W XIX wieku Chiny uległy Wielkiej Brytanii i Francji, a nie były to jedyne problemy kraju. Gospodarka cesarstwa wciąż opierała się na prymitywnej jak na owe czasy produkcji rzemieślniczej. Niechęć do mandżurskiej władzy wywoływała coraz liczniejsze powstania. Chiny musiały skorzystać z pomocy Europy, w konsekwencji czego znaczny obszar imperium, zwłaszcza obszary przybrzeżne, stał się strefą wpływu Zachodu.

Do tego doszła przegrana wojna z Japonią. W wyniku tego zdarzenia, Chiny utraciły pewną część swojego terytorium i niektóre wpływy polityczne. Było jasne, że w kraju muszą zajść zmiany. Jednak reformy wprowadzone przez cesarza Guanxu nie spotkały się z uznaniem konserwatywnych środowisk arystokratycznych. Odsunięty od władzy cesarz nie wrócił już na tron, a rządząca imperium cesarzowa wdowa Cixi nie zdołała rozwiązać żadnego problemu.

10 października 1911 roku w mieście Wuchang doszło do buntu batalionu żołnierzy. Powstał rząd rewolucyjny, a niebawem powstanie ogarnęło resztę prowincji. W celu stłumienia rebelii, na czele armii osadzono chińskiego generała Yuana Shikaia. Tej jednak nie zamierzał bronić dynastii. Zamiast tego, w grudniu 1911 roku wraz z przywódcami buntu ustalił, że kraj stanie się republiką. 29 grudnia 1911 roku Sun Yat-sen został wybrany tymczasowym prezydentem. 1 stycznia proklamowana została Republika Chińska.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.