Co golili Egipcjanie po śmierci kota? Oto, jak poważane były koty w starożytnym Egipcie

W tym artykule:

1. Co golili Egipcjanie po śmierci kota?
2. Bastet – bogini z kocią twarzą
3. Nie tylko Bastet i Sechmet. Inne bóstwa-koty
4. Mumie kotów i kocie nekropolie
5. Koty w starożytnym Egipcie: ukochani pupile
6. Czy koty udomowiono w Egipcie?

Cywilizacja starożytnego Egiptu jest fascynująca. Dzięki temu, że dla dawnych Egipcjan życie pozagrobowe było ważniejsze niż doczesne, wiedza o ich kulturze przetrwała do dziś, w bogato wyposażonych grobowcach. W egipskiej obyczajowości nie brakowało wierzeń i rytuałów dotyczących zwierząt. A jednym z najbardziej poważanych zwierząt były koty.

Co golili Egipcjanie po śmierci kota?

Podobno golili brwi, a informację tą znajdziemy w dziele greckiego historyka Herodota pt. „Dzieje”. Herodot napisał „Dzieje” około roku 450 p.n.e. Mimo, że jest nazywany „ojcem historii” to nie możemy traktować informacji przedstawionych w „Dziejach” jako sprawdzonych naukowo faktów, choć dzieło to jest niewątpliwie ważnym źródłem.

Fragment „Dziejów” o kotach w Egipcie brzmi tak: W którym zaś domu kot zdechnie naturalną śmiercią, tego mieszkańce wszyscy golą sobie brwi tylko, u których pies padnie, całe ciało i głowę. Nieżywe koty wynoszą pod uświęcone pokrycia, gdzie grzebią je namaściwszy, w mieście Bubastis; psy zaś każdy w swojem mieście chowa w poświęconych skrzyneczkach.

Symbole egipskie i ich znaczenie – co zdobiło egipskie świątynie i obeliski?

Symbole egipskie towarzyszyły właściwie każdemu etapowi rozwoju cywilizacji nad Nilem. Jakie znamy symbole egipskie? Znaczenie najważniejszych z nich rozszyfrowujemy poniżej.

Nie wiemy, czy obyczaj golenia brwi, a nawet głowy i ciała po śmierci zwierząt, był praktykowany poza okresem opisywanym przez Herodota. Ale wiemy na pewno, że koty w starożytnym Egipcie odgrywały ogromną rolę w wierzeniach, symbolice i codziennym życiu ówczesnych ludzi.

Bastet – bogini z kocią twarzą

Wspomniane przez Herodota miasto Bubastis znajdowało się w Delcie Nilu. Było ważnym ośrodkiem kultu bogini Bastet. To bogini przedstawiana z głową kota. Była uważana za patronkę nie tylko tych zwierząt, ale i miłości, radości, płodności i muzyki.

Bastet początkowo była przedstawiana jako lwica. Z czasem jej wizerunek uległ ewolucji i przybrała postać bliższą kotu domowemu. W zamożniejszych egipskich domostwach koty były powszechne. Pełniły ważną rolę w zwalczaniu szkodników, takich jak szczury i węże, co wpłynęło na ich postrzeganie jako symbol ochrony i dobrobytu.

Jak wiele egipskich bóstw, Bastet oprócz dobrego oblicza miała także to złe i groźne. Wysunięto teorię, że wczesna bogini-lwica była siostrą Bastet – Sechmet. Symbolizowała ona potężną, bezwzględną wojowniczkę, a Bastet, którą coraz częściej przedstawiano jako kota, reprezentowała aspekt łagodniejszy. Ostatecznie Bastet i Sechmet zlały się w jedno bóstwo. Bastet była przedstawiana nie tylko jako ludzka postać z głową kota lub lwa, ale także po prostu jako kot.

W Bubastis odprawiano doroczne wielkie święto Bastet, również opisywane przez Herodota. Obchodzone w kwietniu i maju, mogło gromadzić setki tysięcy ludzi. Odkryto tam także m.in. ruiny świątyni Bastet i cmentarz zmumifikowanych kotów.

Nie tylko Bastet i Sechmet. Inne bóstwa-koty

Pierwszym znanym bóstwem o kociej głowie była Madfet. W czasach I dynastii, czyli około 3000 lat p.n.e. uważano ją za obrończynię komnat faraona przed wężami, skorpionami i złem. Często była przedstawiana także z głową lamparta lub geparda.

Także ważna bogini-matka Mut była przedstawiana z głową kota. W różnych okresach egipskiej historii wierzono, że Mut była matką stworzycielką świata lub żoną stwórcy – Amona-Ra. Podobnie jak Sechmet, czasem jest przedstawiana także jako lwica.

Mumie kotów i kocie nekropolie

Mumie kotów archeolodzy znajdują po dziś dzień, nie tylko w Bubastis. Także i stanowisko archeologiczne Bubasteion w Sakkarze jest ich pełne. Znaleziono tam też unikatowe mumie lwiątek – być może mają one związek z tą wojowniczą twarzą bogini Bastet. Mumifikowano nie tylko zmarłe domowe koty. Zwierzęta te, podobnie jak przedmioty używane w doczesnym życiu, były czasem grzebane razem ze zmarłymi właścicielami. Życie pozagrobowe było bowiem dla ówczesnych Egipcjan wiernym odbiciem doczesnego.

Znaleziska archeologiczne wskazują też, że koty były składane w ofierze i w tym celu mumifikowane. Większość z tysięcy odkrytych w Sakkarze kocich mumii nosi ślady uderzeń w głowę. Prawdopodobnie były hodowane w świątyniach specjalnie jako zwierzęta ofiarne. Liczba kocich mumii świadczy o tym, że był to proceder powszechny, prawdopodobnie mumiami także handlowano. Niektóre kocie mumie mają własne sarkofagi, wyposażone w rzeźby i amulety.

Skąd się bierze charakterystyczne kocie mruczenie? Naukowcy wpadli na nowy trop

Każdy kociarz dobrze zna tę chwilę, gdy po krótkiej chwili pieszczot pupil zaczyna wydawać charakterystyczne gardłowe dźwięki, przypominające odgłos niewielkiego, wibrującego silnika. Ok...

Koty w starożytnym Egipcie: ukochani pupile

Kult Bastet i mumifikacja kotów to tylko jeden, religijny aspekt kociej obecności w starożytnym Egipcie. Koty z pewnością były też po prostu domowymi pupilami. Były też użytecznymi drapieżnikami, chroniącymi domostwa nie tylko przed gryzoniami, ale i niebezpiecznymi wężami i skorpionami. Na długo przed tym, jak mumie zwierząt zaczęto wykorzystywać jako religijne wota, tworzono je z osobistych powodów. Ukochane zwierzęta miały dotrzymywać towarzystwa zmarłemu w zaświatach.

Najpopularniejszymi zwierzętami domowymi Egipcjan były:

• koty,
• psy,
• mangusty,
• małpy,
• gazele,
• ptaki.

Nadawano im imiona tak samo jak dzisiaj, o czym świadczy ponad siedemdziesiąt imion odczytanych z kocich i psich mumii. Zwierzęta domowe i scenki z ich udziałem to także częsty motyw na grobowcach Egipcjan.

Czy koty udomowiono w Egipcie?

Warto pamiętać, że w początkach starożytnego państwa egipskiego kot był jeszcze zwierzęciem właściwie dzikim. Dowody genetyczne wskazują, że kota udomowiono właśnie na Bliskim Wschodzie, a jego przodkiem jest kot nubijski. Występuje on – oprócz Egiptu – w północnej Afryce, na Półwyspie Arabskim, Korsyce, Sardynii i Krecie. Starożytny Egipt był z pewnością pierwszą cywilizacją, w której na tak masową skalę trzymano koty w domach. Gdyby nie Egipcjanie, dziś kot może nie byłby jednym z naszych ukochanych pupili.