Budowle starożytnej Grecji – najważniejsze wzniesione obiekty. Gdzie można je zobaczyć?

W tym artykule:

1. Czym charakteryzowały się budowle starożytnej Grecji?
2. Odeon Heroda Attyka w Atenach
3. Hefajstejon w Atenach
4. Partenon
5. Pałac w Knossos
6. Teatr w Epidauros
7. Lwia Brama
8. Marmaria w Delfach
9. Wieża Wiatrów w Atenach
10. Tunel Eupalinosa
11. Ciekawostki o greckiej architekturze

Kulturalna kolebka Europy zachwyca niezwykłymi obiektami sakralnymi, ale nie tylko. Greccy architekci mają w swoim dorobku także zapierające dech w piersiach budowle świeckie, które wywarły silny wpływ na style obowiązujące w innych krajach.

Zanim ziemie położone w basenie Morza Śródziemnego najechali Dorowie, dominującą rolę odgrywały tam dwie kultury: mykeńska i minojska. Pierwsza z wymienionych rozwinęła się na Peloponezie i pozostawiła po sobie pamiątki w postaci grobowców, cytadel i fortyfikacji. Druga dominowała na Krecie, gdzie wznoszono pałace ociekające przepychem i bogatym zdobnictwem. Obie cywilizacje upadły około 1100 r. p.n.e., a ich ziemie przejęły plemiona z kontynentalnej części Grecji. Wówczas w tamtejszej kulturze zaczęły zachodzić zmiany, które uwidoczniły się także we wznoszonych budowlach.

Czym charakteryzowały się budowle starożytnej Grecji?

Architektura starożytnej Grecji rozwijała się w trzech okresach: archaicznym, klasycznym i hellenistycznym. Pierwszy z wymienionych zaczął kształtować się w IX w. p.n.e. W greckim budownictwie dominowały wówczas bliskowschodnie wpływy. Wtedy też ukształtował się typ świątyni otoczonej kolumnadą.

Ich już nie ma, ale przetrwali w naszej mowie. Grecy – twórcy nieśmiertelnego języka

Greka jest najstarszym znanym językiem świata używanym nieprzerwanie do dziś. Większość systemów komunikacji, którymi posługiwali się twórcy innych cywilizacji, dawno już wymarła, a ...

Okres klasyczny rozpoczął się w VI w. p.n.e. Był to „złoty okres” w historii greckiej architektury i sztuki. Na znaczeniu zyskały wówczas obiekty użyteczności publicznej o charakterze świeckim, w tym gimnazjony i teatry. Dynamiczny rozwój budownictwa był pokłosiem zachodzących wówczas zmian cywilizacyjnych.

Okres hellenistyczny trwał do I w. n.e. W trakcie jego trwania, w greckiej architekturze uwidoczniły się wpływy wschodnie, co objawiało się wszechobecnym zamiłowaniem do przepychu. Wznoszono monumentalne obiekty sakralne, a dominującą formą stała się arkada.

Co wznosili Grecy? Starożytna architektura była ukierunkowana przede wszystkim na budowę świątyń - miejsc kultu religijnego, w których wierni mogli oddawać cześć bóstwom. Wśród świeckich budowli na szczególne wyróżnienie zasługują teatry wznoszone na wolnym powietrzu, obiekty sportowe i agory, czyli miejskie place.

W budownictwie starożytnej Grecji wyodrębniły się trzy style architektoniczne, nazywane porządkami:

• dorycki (VII w. p.n.e.) - charakteryzował się kolumnami pozbawionymi bazy, zdobionymi pionowymi żłobieniami. Głowica miała prostą, minimalistyczną formę;
• joński (przełom VII i VI w. p.n.e.) - podstawą kolumny była baza oparta na stylobacie, na której umieszczano smukłą, bogato zdobioną formę;
• koryncki (przełom V i IV w. p.n.e.) - dominowały jeszcze smuklejsze i obficiej zdobione kolumny. Na głowicach pojawiły się charakterystyczne liście akantu.

Wraz z rozszerzeniem granic imperium rzymskiego, wszystkie greckie porządki zaczęły ozdabiać także budowle starożytnego Rzymu. Należy jednak podkreślić, że prekursorami artystycznej architektury byli Grecy, którzy wznieśli wiele niesamowitych obiektów. Najważniejsze budowle starożytnej Grecji opisujemy poniżej.

Odeon Heroda Attyka w Atenach

Naszą listę otwiera dość młody zabytek, pochodzący ze 161 roku. Ateński Odeon Heroda Attyka jest uważany za jeden z najpiękniejszych odeonów, czyli budynków, w których artyści mogli zaprezentować swoje talenty. Obiekt można zwiedzać tylko przy okazji organizowanych tam wydarzeń muzycznych. Warto jednak kupić bilet na taką imprezę, bo starożytna budowla do dziś imponuje swoim niezwykłym stylem.

Hefajstejon w Atenach

Osiągnięcia starożytnych Greków – 10 najważniejszych odkryć czasów antycznych

Osiągnięcia starożytnych Greków znacząco wpłynęły na tempo rozwoju dawnego świata, a wiele z nich stanowi podstawę funkcjonowania współczesnej cywilizacji. Z czego słynie starożytna G...

Pozostajemy w Atenach. Utrzymana w porządku doryckim świątynia Hefajstosa i Ateny została wzniesiona w V w. p.n.e. i do dziś zachowała się w świetnym stanie. Obiekt otacza imponująca kolumnada, składająca się z 19 kolumn. Pod względem architektonicznego kunsztu, Hefajstejon często jest porównywany do Partenonu.

Partenon

Skoro o tym mowa, dorycka świątynia bogini Ateny, wybudowana w 432 r. p.n.e. to kolejny obiekt, który po prostu trzeba zobaczyć. Ruiny Partenonu - jednej z najważniejszych budowli Akropolu - do dziś imponują monumentalnym pięknem. Na szczególną uwagę zasługują rzeźby, w których zapisana jest historia miasta.

Pałac w Knossos

Ateny w 48 godzin. W cieniu Akropolu

Wycieczka do Aten to podróż do źródeł naszej kultury – bardziej w czasie niż przestrzeni.

Pałac w Knossos, czyli labirynt, w którym zamknięto mitycznego Minotaura, pochodzi sprzed 2 tys. lat p.n.e. Ruiny, które pozostały po jednym z najważniejszych zabytków kultury minojskiej, zajmują powierzchnię 17 tys. m kw. Naukowcy nie są zgodni w kwestii pierwotnego wyglądu obiektu, nie ulega jednak wątpliwości, że była to budowla imponująca pod każdym względem. Skojarzenia z labiryntem nasuwa dolny poziom pałacu, który składa się z sieci pomieszczeń magazynowych i gospodarczych.

Teatr w Epidauros

Największy ze wszystkich istniejących starożytnych teatrów został wzniesiony ok. 330 r. p.n.e. Widownia tego imponującego obiektu liczy 55 rzędów, które mogą zmieścić 14 tys. widzów. Teatr w Epidauros to najlepszy przykład kunsztu antycznych architektów - akustyka tego miejsca sprawia, że każdy odgłos ze sceny i orchestry można usłyszeć nawet w najbardziej odległych rzędach.

Lwia Brama

Miasta w Grecji - malownicze miejsca, które warto odwiedzić [PRZEWODNIK]

Grecja wieńczy Bałkany od południa. To gorące, wybitnie atrakcyjne turystycznie państwo co roku przyciąga miliony turystów. Większość z nich decyduje się na wypoczynek na plaży, korzyst...

Kolejny punkt naszej wycieczki to największa ze wszystkich zachowanych rzeźb mykeńskich. Lwia brama (błędnie nazywana Bramą Lwów), będąca główną bramą cytadeli w Mykenach, powstała ok. 1250 r. p.n.e. Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznej płaskorzeźbie, która zdobi trójkąt odciążający. Dzieło przedstawia zwierzęta stojące po różnych stronach kolumny. Do dziś nie zachowały się ich głowy, jednak uważa się, że figury przedstawiają lwy. Nie brakuje jednak teorii, że płaskorzeźba była inspirowana postaciami sfinksów lub gryfów.

Marmaria w Delfach

Marmaria to kompleks świątyń, wybudowanych na terenie dawnej wyroczni. Niektóre ruiny są datowane na IV w. p.n.e. Najsłynniejsze są pozostałości świątyni tolosowej, wzniesionej na planie koła. Poza resztkami kolumnady, zachowały się po niej trzy doryckie kolumny wraz z fragmentem belki.

Wieża Wiatrów w Atenach

Te zabytki nie zawsze stały tam, gdzie stoją. Poznaj ich historie

Jedne trwają niewzruszone od tysięcy lat, inne, podobnie jak odwiedzający je turyści, są przybyszami.

Wracamy do Aten, gdzie wznosi się wysoka na 12 metrów marmurowa wieża. Jeden z najlepiej zachowanych ateńskich zabytków powstał w I lub II w. p.n.e. Na każdej ze ścian wieży widnieje wizerunek innego boga wiatrów. W przeszłości, obiekt był wyposażony w 8-metrowy wskaźnik wiatrów. 9 zegarów słonecznych dowodzi, że pełnił też funkcję czasomierza. Gdy dominującą religią stało się chrześcijaństwo, Wieżę Wiatrów wykorzystywano jako dzwonnicę.

Tunel Eupalinosa

W zestawieniu obejmującym budowle sakralne i obiekty kulturalne nie mogło zabraknąć zabytku dawnej techniki. Podziemny akwedukt został wybudowany w VI w. p.n.e. na wyspie Samos. Całkowita długość obiektu przekracza 1000 m, a jego wysokość to 1,7 m. Bez cienia wątpliwości mówimy tu o jednym z najistotniejszych osiągnięć inżynierii helleńskiej. Tunel miał zaopatrywać miasto Pythagorion w wodę pitną, pozyskiwaną ze źródła w Agiades. Akwedukt był drążony z dwóch przeciwległych stron góry Kastro. Obie nitki minęły się o 1 metr, czego dowodzi łączenie poprowadzone pod kątem 90 stopni. Choć z dzisiejszej perspektywy wydaje się to być ogromnym błędem, to należy podkreślić, że w czasach, w których budowniczowie mogli polegać wyłącznie na wyliczeniach matematycznych, budowa tunelu była niebywałym osiągnięciem.

Ciekawostki o greckiej architekturze

W greckim budownictwie kluczową rolę odgrywała architektura sakralna. Świątynie wznoszono ku czci bóstw.

Grecy budowali obiekty sakralne na planie prostokąta. Dachy świątyń były wspierane kolumnami.

Santorini - idealne miejsce na wczasy. Atrakcje i ciekawostki o greckiej wyspie

Santorini to klejnot w koronie wysp greckich. Kolory tutejszej architektury i historia są bezpośrednio połączone z grecką kulturą. Wycieczka na Santorini to rarytas dla każdego fana Grecji!

Szczególne miejsce w greckiej architekturze sakralnej zajmowały mauzolea. Ta nazwa nawiązuje do grobowca Mauzoleosa w Halikarnasie, uznanego za jeden z siedmiu antycznych cudów świata.

Greckie teatry były wznoszone ku czci boga Dionizosa.

Budowle starożytnego Rzymu czerpały pełnymi garściami z greckiej sztuki architektonicznej. Na swój użytek Rzymianie zaadaptowali m.in. plany świątyń, układ teatru, porządek joński, dorycki i koryncki.

Starożytni Grecy dbali o to, by budowle użyteczności publicznej wykazywały niebywałą trwałość. Ich domostwa, nazywane oikos, nie były tak odporne na upływ czasu, ale nie brakowało w nich elementów symbolicznych. Jednym z nich było ognisko, zlokalizowane w centralnej części każdego domu.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.