Antoni Patek to polski wynalazca znany dziś na całym świecie. Jego zegarki cenili monarchowie
Antoni Patek założył firmę Patek Philippe, znaną ze szwajcarskich zegarków. Jako pierwsza w historii zaczęła ona masowo produkować zegarki kieszonkowe. Kim był Antoni Patek i jak osiągnął sukces?
Spis treści:
- Kim był Antoni Patek?
- Emigracja do Szwajcarii
- Antoni Patek i Adrien Philippe
- Zegarek królowej Wiktorii
- Antoni Patek – dziedzictwo
- Patek Philippe – ciekawostki
Rzadko który polski wynalazca jest dziś znany z nazwiska na całym świecie. Przykładowo Jan Szczepanik, zwany „polskim Edisonem”, nie kojarzy się od razu z telewizją, choć był jej pionierem. Ignacy Łukasiewicz jest znany jako twórca przemysłu naftowego, ale głównie w Polsce. Tymczasem Antoni Patek zdobył światowy rozgłos.
Kim był Antoni Patek?
Antoni Patek to polski zegarmistrz, pionier przemysłowej produkcji zegarków. Stworzył firmę Patek Philippe & Co., która jako pierwsza w historii masowo produkowała zegarki kieszonkowe.
Urodził się w 1811 lub 1812 r. w rodzinie szlacheckiej. Jego rodzice to Anna z domu Piasecka i Joachim Patek herbu Prawdzic. Po śmierci ojca wziął na siebie utrzymanie rodziny.
W wieku lat 17 wstąpił do 1 Pułku Strzelców Konnych. W 1830 r. wziął udział w powstaniu listopadowym. Był dwukrotnie ranny. Dosłużył się stopnia podporucznika i Krzyża Złotego Orderu Virtuti Militari.
Emigracja do Szwajcarii
Po klęsce powstania listopadowego Antoni Patek i inny powstaniec, Franciszek Czapek musieli emigrować na Zachód. Ich drogi skrzyżowały się w Genewie. W 1839 r. założyli spółkę Patek, Czapek & Compagnie. Przez rok pracowali we dwóch, potem zaczęli zatrudniać pomocników, głównie rodaków.
Czapek był doświadczonym warszawskim zegarmistrzem, Patek nie miał w tym fachu żadnego doświadczenia. Po opuszczeniu Polski przez kilka lat szukał pomysłu na życie. Pracował jako zecer, handlował alkoholem, uczył się malarstwa. Wreszcie wpadł na pomysł kupowania mechanizmów od szwajcarskich rzemieślników i oprawiania ich w ozdobne koperty.
Nad tym, by zegarki działały, czuwał jego partner. On dzięki talentowi malarskiemu projektował dekoracyjne motywy. Strzałem w dziesiątkę okazały się zegarki z wygrawerowanymi wizerunkami polskich bohaterów narodowych i Matki Boskiej. Sprzedawały się znakomicie, gdyż idealnie trafiały w gust patriotycznej arystokracji w kraju i za granicą.
Antoni Patek i Adrien Philippe
Po 5 latach współpracy drogi wspólników rozeszły się. Patek był niespokojnym duchem, wciąż chciał coś zmieniać i unowocześniać. Czapek miał naturę konserwatysty, który jedynie dopieszcza to, co się sprawdziło. Bez zdolnego zegarmistrza interes nie mógł prosperować.
Jednak Patek jeszcze w trakcie rozwodu z Czapkiem nawiązał kontakt z francuskim inżynierem Adrienem Philippe. Założyli nową – dziś znaną na całym świecie – firmę Patek Philippe. O jej sukcesie zadecydowały tak niechciane przez Czapka innowacje. W 1844 r. Patek i Philippe udoskonalili mechanizm nakręcania zegarka koronką, czyli wygodnym pokrętłem na kopercie (do tej pory używano w tym celu specjalnego kluczyka.
Zegarek królowej Wiktorii
Antoni Patek docenił reklamową siłę znanych postaci. Nasz przedsiębiorczy rodak jeździł ze swymi czasomierzami na wystawy światowe, zachwalał ich zalety. W 1851 roku na Grand Exposition w Londynie wygrał więcej niż główną nagrodę – jego dzieło kupiła brytyjska królowa Wiktoria. Zadowolona z nabytku kolejny egzemplarz podarowała swemu mężowi księciu Albertowi.
Władczynię najpotężniejszego imperium ówczesnego świata podpatrywali wszyscy. Już wkrótce Patek Philippe ze złotą dewizką znalazł się w kieszonce króla Danii Chrystiana IX i włoskiego monarchy Wiktora Emanuela. Historycy obliczyli, że do wybuchu I wojny światowej kupiło go 30 monarchów. To zapewniło mu prestiżowy i nośny reklamowo tytuł „marki królów”.
Antoni Patek – dziedzictwo
Antoni Patek został wyróżniony tytułem hrabiowskim przez papieża Piusa IX. Na emigracji wspierał polskie inicjatywy. M.in. opiekował się uchodźcami po klęsce powstania styczniowego. Zmarł 1 marca 1877 w Genewie. Pozostawił po sobie firmę znaną do dziś na całym świecie z luksusowych zegarków.
Patek Philippe – ciekawostki
Ze stworzoną przez Polaka firmą wiążą się ciekawe fakty historyczne.
Najdroższy zegarek świata
W 1933 r. firma Patek Philippe wykonała na zamówienie amerykańskiego bankiera Henry’ego Gravesa zegarek z 24 funkcjami (kalendarz, datownik, fazy księżyca, stoper itp.). Okrzyknięto go najbardziej skomplikowanym czasomierzem świata.
W 1999 r. zegarek Gravesa sprzedano w nowojorskim domu aukcyjnym Sotheby’s za 11 mln dolarów. Nabywca zrobił doskonały interes. Gdy 11 listopada 2014 r. wystawił go ponownie na aukcję, ustalił cenę wywoławczą 15 mln franków. Pięciu anonimowych uczestników licytacji podbiło ją do 23 237 mln franków, czyli ok. 24 mln dolarów.
„Patek” Jana Matejki
W 1876 r. Jan Tyszkiewicz z Litwy zakupił u Jana Matejki dzieło „Batory pod Pskowem”, ale ponieważ miał kłopoty finansowe, nie zapłacił całej umówionej kwoty. Co gorsza, nie zgodził się na pokazanie obrazu na Exposition Universelle w Paryżu w 1878 r. Malarz nie krył swojego oburzenia.
Piętnaście lat później Polska przygotowywała się na wielkie wydarzenie, jakim była Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie. Powtórnie wypłynęła sprawa obrazu Matejki. Benedykt Tyszkiewicz, spadkobierca Jana, nie tylko udostępnił obraz, lecz także postanowił zadośćuczynić za krzywdę ciężko już wówczas choremu malarzowi. Zegarek Patek Philippe miał być gestem z jego strony wzywającym do zakończenia konfliktu.
Źródło: archiwum NG.