Aldona Anna Giedyminówna była niechcianą królową Polski. Korona przysporzyła jej wielu cierpień

W tym artykule:

1. Kim była Aldona Anna Giedyminówna?
2. Dzieci Aldony Anny Giedyminówny i Kazimierza Wielkiego
3. Aldona Anna Giedyminówna – przyczyny śmierci
4. Żony Kazimierza Wielkiego
5. Aldona Anna Giedyminówna w serialu „Korona królów”

Kazimierz Wielki na kartach historii zapisał się jako władca wybitny, który „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Mimo że przywódcą był niezwykle skutecznym, o czym świadczy w pełni zasłużony przydomek, to życie prywatnie układał sobie ze zmiennym szczęściem. Już pierwsze małżeństwo nie zwiastowało niczego dobrego. Zarówno dla niego, jak i matki jego dwóch córek.

Kim była Aldona Anna Giedyminówna?

Kazimierz Wielki czterokrotnie stawał na ślubnym kobiercu. Jego pierwszą wybranką została Aldona Anna Giedyminówna, córka wielkiego księcia Litwy Giedymina i Jewny. Ożenił się z nią jeszcze jako książę, 16 października 1325 r. w Krakowie. Zawarte z pobudek politycznych (sojusz przeciwko Krzyżakom) małżeństwo od samego początku nie było udane i nie miało wielu zwolenników.

Giedyminówna przyszła na świat pomiędzy rokiem 1311 a 1313. Gdy przybyła do Polski, miała około 12–14 lat. Zanim poślubiła najmłodszego syna Władysława Łokietka i Jadwigi Bolesławówny, uroczyście przyjęła chrzest oraz imię Anna. Osiem lat później, mimo ogromnego sprzeciwu teściowej, zasiadła na polskim tronie. Niestety, nie przyniosło jej to niczego dobrego, a wręcz przeciwnie. Niechęć i wrogość wobec nowej królowej narastała z każdym dniem.

Litewskiej księżniczce zarzucano zbyt zabawowy styl życia, co potwierdzają kronikarskie źródła. – Była ona tak oddana uciechom tanecznym i wesołości, że dokądkolwiek konno lub na wozie się udawała, zawsze przed nią szli śpiewacy z harfami, bębnami, piszczałkami i różnymi melodiami – pisano w średniowiecznych rocznikach. Także Jan Długosz zwracał uwagę na fakt, że Giedyminówna często oddawała się „zabawom, tańcom i świeckim uciechom, takich bowiem umiejętności nabrała od dziecka u barbarzyńskich rodziców”.

Pochodząca z Litwy księżniczka musiała nie tylko znosić zniewagi ze strony wrogo nastawionego otoczenia, szczególnie królowej matki, ale także przymykać okno na liczne zdrady męża.

Dzieci Aldony Anny Giedyminówny i Kazimierza Wielkiego

Jednym z powodów rozpadu pierwszego małżeństwa Kazimierza Wielkiego był również brak męskiego potomka, który przejąłby po nim władzę. Król ze związku z Aldoną Anną Giedyminówną doczekał się bowiem tylko dwóch córek – urodzonej w 1326 r. Elżbiety i młodszej o dwa lata Kunegundy. Obie królewny otrzymały swoje imiona na cześć starszych sióstr polskiego władcy – Elżbiety i Kunegundy Łokietkówny.

Najstarsza córka Kazimierza i Aldony w 1343 r. poślubiła księcia wołogoskiego i słupskiego, Bogusława V, z którym miała dwójkę dzieci – córkę Elżbieta i syna Kazimierza. Z kolei Kunegunda wyszła za Ludwika VI Rzymianina, syna cesarza Ludwika IV Wittelsbacha. Małżonkowie nigdy nie zostali rodzicami.

Aldona Anna Giedyminówna – przyczyny śmierci

Aldona Anna Giedyminówna nie doczekała żadnego ze ślubów swoich córek. Królowa zmarła bardzo młodo, bo przed ukończeniem 30. roku życia. Choć dokładna data śmierci pierwszej żony Kazimierza III Wielkiego nie jest znana, historycy przypuszczają, że władczyni odeszła prawdopodobnie 25 maja 1339 roku. Ciało litewskiej księżniczki spoczęło na Wawelu.

Ostatnie chwile życia Aldony owiane są tajemnicą. Jeden z krakowskich kronikarzy pisał, że „zeszła ze świata śmiercią osobliwą i straszną”. Innego zdania był natomiast wspominany wcześniej Jan Długosz. – Dla zohydzenia tego, co robiła za życia, mówiono, że zmarła nienaturalną i straszną śmiercią – twierdził autor „Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego”.

Żony Kazimierza Wielkiego

W 1341 roku, dwa lata po śmierci królowej Anny, Kazimierz Wielki ożenił się Adelajdą Heską. Drugie małżeństwo także nie było usłane różami. Brak męskiego potomka i nieustanne zdrady króla doprowadziły do szybkiego rozpadu pożycia między małżonkami. Jeszcze za życia swojej żony, wbrew prawu Kościoła, władca poślubił praską mieszczankę Krystynę Rokiczanę, popełniając bigamię. Jednak i ten związek okazał się pomyłką.

Kazimierz, nie zważając na sprzeciw duchowieństwa, postanowił ponownie stanąć przed ołtarzem.Ponieważ wciąż żyły dwie jego poprzednie partnerki – Adelajda Heska i Krystyna Rokiczana – popełnił tym samym podwójną bigamię. Czwartą i zarazem ostatnią żoną Kazimierza została Jadwiga Żagańska. Królewska para miała trzy córki: Annę, Kunegundę i Jadwigę.

Kazimierz III Wielki nigdy nie doczekał się prawowitego następcy tronu. Po śmierci ostatniego króla z dynastii Piastów władzę w kraju przejął Ludwik Węgierski.

Aldona Anna Giedyminówna w serialu „Korona królów”

Postać Aldony Anny Giedyminówny pojawia się w pierwszym sezonie emitowanego na antenie Telewizji Polskiej serialu „Korona królów”, który ukazuje ostatnie lata panowania króla Władysława Łokietka i początki rządów Kazimierza Wielkiego. W rolę pierwszej żony najwybitniejszego polskiego władcy wciela się Marta Bryła. Aktorka zdradziła w jednym z wywiadów, co myślisz o swojej bohaterce i za co ją najbardziej ceni.

– Bardzo cenię Annę za jej wiarę i upór w dążeniu do celu. Według mnie to bardzo ważne, by w życiu wyznaczać sobie cele, osiągać je, a przy tym mieć własne zdanie i nie bać się go przedstawiać. Podziwiam ją za to, jak potrafi walczyć z przeciwnościami losu i chciałabym tak jak ona radzić sobie z problemami. Jest dla mnie inspiracją, by nigdy się nie poddawać, zawsze wierzyć w siebie i podążać za marzeniami – mówiła odtwórczyni roli Aldony Anny Giedyminówny w rozmowie z portalem historia.org.pl w marcu 2018 r.

Źródła: histmag.org; historia.org.pl; archiwum redakcji.

Nasz ekspert

Igor Szulim

Od zawsze wiedziałem, co chcę robić w życiu. Dlatego z pasji i z wykształcenia jestem dziennikarzem. W National-Geographic.pl zajmuje się tematyką podróżniczą. Szczególnie bliskie są mi kraje niemieckojęzyczne. Po godzinach najchętniej spędzam czas na korcie tenisowym.