Masz 6 palców? W tej starożytnej kulturze byłbyś traktowany po królewsku

W wielkich domach w kanionie Chaco w stanie Nowy Meksyk posiadanie dodatkowego palca było sposobem na zdobycie szacunku.

Wyjątkowa prehistoryczna kultura ludności Pueblo rozwijała się na pustyni kanionu Chaco mniej więcej tysiąc lat temu. Naukowcy od lat wiedzą, że wśród tych ludów występowały przypadki polidaktylii – posiadają dowody w postaci rysunków i pozostałości ukazujących stopy i dłonie z dodatkowymi placami. Jednak wcześniejsze badania jedynie nieśmiało wskazywały na ważną polidaktylii w kulturze starożytnej.

Naukowcy z Patricią Crown z University of New Mexico na czele, początkowo zaintrygowani boskimi mocami, jakie ludziom z polidaktylią przypisywali Majowie, przeprowadzili dogłębną analizę stanowiska archeologicznego obejmującego święte Pueblo Bonito.

Odkrycia, opublikowane dzisiaj w American Antiquity, wskazują, że społeczeństwo nie kojarzyło sześciopalczastych osobników z mocami nadprzyrodzonymi. Niemniej polidaktylia rzeczywiście dawała ludziom szczególny status zarówno za życia, jak i po śmierci.

- Odkryliśmy, że sześć palców u stopy było dość powszechnym zjawiskiem i kojarzono je z ważnymi miejscami obrządku oraz przedmiotami o wysokim statusie jak turkus – opowiada Crown, była stypendystka National Geographic.

Na prawej stopie

By ustalić, jak powszechna była polidaktylia wśród mieszkańców Chaco, naukowcy przeprowadzili analizę 96 szkieletów wydobytych z Pueblo Bonito podczas poprzednich ekspedycji. Zespół zbadał całe szkielety, które przez wiele lat z mozołem składała współautorka badania Kerriam Marden, zajmująca się antropologią fizyczną na Eastern New Mexico University.

Wśród 96 szkieletów antropolodzy zidentyfikowali 3 z polidaktylią – wszystkie posiadały szósty palec od strony małego palca u prawej stopy.

3,1 procent populacji Chaco, choć wydaje się mało, przedstawia bardzo wysoki odsetek polidaktylii w porównaniu ze współczesnymi rdzennymi mieszkańcami Ameryki: obecnie zaledwie 0,2 procent stanowią osoby z polidaktylią. W Stanach Zjednoczonych dodatkowe palce posiada nie więcej niż 0,13 procent przedstawicieli rasy białej i 1,4 procent Afroamerykanów – choć naukowcy podejrzewają, że wiele przypadków polidaktylii może być niezgłaszanych.

Domy w kanionie Chaco również są ozdobione pozostałościami i malowidłami stop – a wiele z nich z dodatkowym palcem.

Prace wykopaliskowe pozwoliły odkryć kilka odcisków stop i rąk odbitych na ścianach i podłogach tych wielkich domów i niektóre z nich posiadały dodatkowe palce.

Odciski dłoni i stóp z polidaktylią mieszały się z pięciopalczastymi odciskami, choć te pierwsze częściej znajdowały się przy wejściach do tzw. kivas, czyli pomieszczeń obrzędowych oraz na ścianach przylegających do ważnych miejsc rytualnych. Umiejscowienie odcisków wskazuje na to, że dodatkowe palce były szanowanym elementem w społeczeństwie.

Naukowcy znaleźli również całą masę sandałów, kamieni w kształcie sandałów oraz obrazów sandałów – i wszystkie wskazują, że buty miały dodatkową przestrzeń na szósty palec.

I choć obrządki pogrzebowe różniły się wśród sześciopalczastych osób, wszystkie one zostały pochowane z szacunkiem, w pomieszczeniach grobowych i rytualnych lub zaraz obok. Jeden ze szkieletów miał nawet ozdobny łańcuszek na sześciopalczastej stopie.

Podsumowując, ślady sztuki nożnej i ornamenty sugerują, że polidaktylia była znaną i szanowaną cechą fizyczną, a nie tylko artystycznym czy mitycznym wizerunkiem.

- W tym badaniu istotne jest podkreślenie przez jego autorów znaczenia zjawiska – pisze Kelley Hays Gilpin, antropolog na Northern Arizona University, która nie brała udziału w badaniach, ale weryfikowała pracę do publikacji.

“Using biology, art, architecture, and spatial distribution … they have built a substantial body of evidence where we only had some intriguing hints before.”

- Opierając się na biologii, sztuce, architekturze i planowaniu przestrzennym, … naukowcy dostarczyli poważnych dowodów tam, gdzie wcześniej dysponowaliśmy jedynie poszlakami.

Źródło: National Geographic News, pełna wersja artykułu znajduje się tutaj.

Tekst: Aaron Sidder

Posłuchaj Tomasza Tomaszewskiego, który podzielił się z nami sekretami z warsztatu fotografa! Wybitny fotograf wystąpił podczas Festiwalu Podróżników National Geographic.

1 z 2

Masz 6 palców? W tej starożytnej kulturze byłbyś traktowany po królewsku

Ten sześciopalczasty odcisk stopy znaleziono w południowej ścianie z gipsu w Pueblo Bonito. Gips odbarwił się pod wpływem ognia.
PHOTOGRAPH BY PATRICIA L. CROWN

2 z 2

Masz 6 palców? W tej starożytnej kulturze byłbyś traktowany po królewsku

Odlew sześciopalczastej stopy znaleziony w gipsowej ścianie.
fot. PATRICIA L. CROWN